Münchausen by proxy
Altijd ziek en toch vol leven?
Hoe ermee omgaan als pediatrisch verpleegkundige?
Herkenning
Verschillende uitingsmogelijkheden
Mild: de symptomen worden verzonnen of overdreven
vb. een kind dat soms milde hoofdpijn heeft kan door de dader worden omschreven als een kind met 'continue, ernstige hoofdpijn'
vb. het onthouden van een behandeling van een kind (door bijvoorbeeld voorgeschreven medicatie niet toe te dienen)
Matig ernstig: bewijsmateriaal wordt vervalst
vb. knoeien met stalen zoals bloed toevoegen aan een urinestaal
vb. notities maken in het patiëntendossier terwijl men hier de autoriteit niet toe heeft
Ernstig: symptomen worden bij het slachtoffer geïnduceerd
vb. vergiftiging: overdosage van medicatie, schadelijke stoffen zoals insuline toedienen...
vb. veroorzaken van infecties: onsteriele handelingen met een (diep veneuze) katheter, aanbrengen van faeces op een wonde...
vb. verstikking: dit wordt dan uitgelegd aan de arts als bijvoorbeeld apnoes
...de mogelijkheden zijn eindeloos en enkel afhankelijk van de creativiteit van de dader
Symptomen
Zowel lichamelijke als psychosociale symptomen zijn aanwezig bij een kind dat het slachtoffer is van MBP. Deze symptomen komen deels overeen met degene die waargenomen kunnen worden bij kindermishandeling. Niet alle symptomen van kindermishandeling echter zijn van toepassing op MBP én omgekeerd.
Klik hier voor de lichamelijke symptomen
Klik hier voor de psychosociale symptomen
Kenmerken van de dader, de partner van de dader en het slachtoffer
De dader is in veruit de meeste gevallen de moeder, daarom wordt er regelmatig naar de dader gerefereerd als 'ze'. het is duidelijk dat ook een vader, grootouder of andere verzorgende van het kind de rol van dader op zich kan nemen. Op de kenmerken van de dader letten kan eveneens een mogelijkheid zijn om MBP sneller te herkennen.
Kort samengevat: een Engels ezelsbruggetje ter herkenning van het slachtoffer: PATHOLOGIC
P: psychiatric history
A: attention seeking
T: troubled marriage
H: history of abuse/neglect
O: overly involved in medical decisions
L: lack of trauma resolution
O: overly familiar relationship with health care providers
G: gender predisposition towards female
I: insincere emotional responses
C: career in health care common
De partner van de dader, in de meeste gevallen de vader, is vaak (letterlijk of figuurlijk) afwezig.
Meestal is er sprake van een slecht huwelijk. De vader is niet nauw betrokken bij het gezin, wordt
omschreven als 'minder intelligent' dan zijn partner en heeft een passieve rol. Sommige vaders
vermoeden echt niets, andere geloven dat hun partner het beste voor heeft met hun kind.
Een zeldzame vader verdenkt de moeder wel en probeert verandering in de situatie te brengen,
maar dit is meestal onsuccesvol. De meeste partners hebben hun twijfels bij het hele verhaal
maar grijpen niet in.
Het slachtoffer heeft vaak een echte medische (psychische of fysieke) aandoening gehad of heeft deze nog op het moment van de mishandeling. Het kind heeft al een complexe medische anamnese en heeft in zijn/haar leven al veel verschillende hulpverleners gezien. Het is vaak een 'kwetsbaar kind' met een voorgeschiedenis van prematuriteit of een ALTE. Het kind is vaak angstig en verward over de eigen gezondheidstoestand omdat het zich niet ziek voelt maar toch met grote regelmaat onderzocht wordt. Indien het kind al wat ouder is speelt het vaak (on)bewust het verhaal mee. Hiermee hoopt het kind goedkeuring en liefde van de dader te krijgen. Een alarmteken is als het kind een dood broertje/zusje met een gecompliceerde medische geschiedenis heeft.
Kort samengevat: een Engels ezelsbruggetje ter herkenning van het slachtoffer: IRREGULAR
I: inconsistent medical history, clinical assesment and laboratory findings
R: recurrent/prolonged illness
R: resistance to treatment
E: emotional abnormalities
G: growth and developmental delays
U: unexplained symptoms
L: lack of outside relationships
A: asymptomatic in absence of the perpetrator
R: relapses frequent
Het centraliseren van patiëntengegevens
Het aanwezig zijn van alle gegevens van één patiënt op één plaats zou de detectie van MBP veel eenvoudiger maken. Nu is het vaak mogelijk dat het kind bij zeer veel verschillende hulpverleners en in diverse instellingen komt, en dat men daar niet van op de hoogte is. Bovendien is meestal enkel een korte samenvatting beschikbaar voor een andere hulpverlener als deze gaat kijken in het dossier van het kind. Bezorgdheden rond patiëntenprivacy komen eveneens bovendrijven bij dit onderwerp.
In België bestaat het eHealth-Platform. Dit is een elektronisch patiëntendossier dat geopend mag worden door verschillende actoren in de gezondheidszorg met als doel de kwaliteit en continuïteit van de zorg te optimaliseren. In dit dossier staan alle gegevens van alle zorgen die de patiënt ooit gekregen heeft. Enkel gemachtigde zorgverleners krijgen toegang tot patiëntengegevens, en dit alleen indien de patiënt een informed consent getekend heeft. Zonder de toestemming van een ouder kan een hulpverlener met een vermoeden van MBP dus niet het dossier van het kind inkijken. Het weigeren van deze toestemming kan uiteraard beschouwd worden als een alarmteken. Een arts die deze gegevens toch wil inkijken kan een 'ice-breaking' procedure lanceren. Hierbij doet hij/zij een aanvraag bij de afdeling gezondheid van het Sectoraal Comité. Aangezien de arts de officiële diagnose van MBP moet stellen en dit geen bevoegdheid is van de verpleegkundige, kan ook enkel de arts (en de sociale dienst) zo'n aanvraag doen. Dit is een hele procedure, wat hulpverleners kan tegenhouden om die stap te zetten.
Wat kan je nu doen als pediatrisch verpleegkundige?
Als pediatrisch verpleegkundige kan je een immens verschil maken naar de toekomst van het kind toe. Hoe pak je dit aan en wat kan je doen als de arts je vermoeden niet erkent? Hiervoor worden enkele praktische handvaten gegeven.