Münchausen by proxy
Altijd ziek en toch vol leven?
Hoe ermee omgaan als pediatrisch verpleegkundige?
Welke stappen in de behandeling kunnen we op korte termijn nemen?
Nadat de diagnose MBP is gesteld, zal men allereerst voor de veiligheid van het kind moeten zorgen. De dader en andere ouder zullen
met de feiten worden geconfronteerd. Daarnaast gebeurt er een psychiatrisch onderzoek van de dader en wordt de behandeling gestart
indien de dader de falsificatie kan erkennen.
1) Beveiliging van het kind op korte termijn
Het kind moet beschermd worden om nieuw geïnduceerde symptomen door toedoen van de dader te vermijden. Na de confrontatie van de dader met de diagnose loopt het kind mogelijk extra risico. Om de veiligheid van het kind te waarborgen, zal de dader verwijderd gehouden worden van het kind. Overgaan tot een dramatische breuk tussen dader en kind is niet steeds nodig, maar aangezien het gevaar op herval echter groot is, wordt dit echter in veel situaties wel aanbevolen. Het zorgen voor een tijdelijk opvangmilieu voor het kind is dan ook een realistische beschermende maatregel in afwachting van het psychiatrisch onderzoek van de dader.
Ook brussen van het slachtoffer lopen mogelijk gevaar lopen. Bij uithuisplaatsing van het slachtoffer kan de dader overgaan op het mishandelen van een ander kind in het gezin. Daarom worden, naast het slachtoffer, ook de andere kinderen soms gescheiden van de dader.
Er zijn verschillende opties om het kind te scheiden van de dader:
1) De dader gaat zelf vrijwillig tijdelijk het huis uit
Deze optie krijgt de voorkeur, maar zal enkel gebeuren
indien de dader erkent dat er een probleem is
Voordelen:
het kind kan in de eigen vertrouwde omgeving blijven
ook andere kinderen binnen het gezin lopen geen gevaar
2) Het kind wordt tijdelijk opgevangen door een ander familielid (vb. grootouders)
Duidelijke afspraken rond eventueel bezoekrecht van de dader zijn essentieel.
vb. enkel onder toezicht van een derde, in een neutrale bezoekersruimte
3) Het kind wordt (tijdelijk) geplaatst in een pleeggezin
MBP gaat vaak gepaard met ernstige lichamelijke schade doordat het kind onderzoeken, procedures, behandelingen en in sommige
gevallen zelfs operaties heeft ondergaan die onnodig waren. In de periode rond de diagnosestelling heeft het kind vaak lichamelijke
klachten of problemen veroorzaakt door toedoen van de dader. Het is dan ook nodig het kind de nodige zorgen te bieden zodat er zo min mogelijk blijvende schade ontstaat. In veel gevallen is er ook sprake van failure to thrive. Door een verhoogde inname van voedingsstoffen
zal men de groeiachterstand trachten weg te werken.
2) Confrontatie van de dader en andere ouder
Door wie?
door de behandelende kinderarts
in aanwezigheid van een psychiater
vertrouwensarts of huisarts kan eventueel aanwezig zijn
Wanneer?
zo snel mogelijk na de diagnose (indien dit nog niet gebeurd is bij vermoedens)
Hoe?
eerst de dader alleen confronteren en nadien de andere ouder op de hoogte te brengen
of de ouders samen confronteren
Het confrontatiegesprek:
mag niet beschuldigend verlopen
hulpverleners moeten zich begrijpend en ondersteunend opstellen, en zich richten op de toekomst
de diagnose MBP wordt medegedeeld en onderbouwd
de hulpverlening wordt bespreekbaar gemaakt
er wordt uitleg gegeven over de gevaren van de handelwijze van de dader en de schade voor het kind
ten slotte worden er verdere afspraken gemaakt
Reactie van de dader bij confrontatie:
Daders kunnen op verschillende manieren reageren:
opgelucht, ontkennend, met decompensatie (risico op depressie, psychose en/of suïcide bij de dader)
Een psychiater evalueert de reactie en het gedrag van beide ouders
aangepaste ondersteuning en hulp wordt geboden
zo nodig zal directe psychiatrische zorg worden opgestart (vb. bij risico op suïcide)
Wat als de dader de feiten ontkent?
slechte prognose
het kind loopt mogelijk extra gevaar
maatregelen nemen om de veiligheid van het kind te garanderen
Reactie van de andere ouder bij confrontatie:
Valt meestal uit de lucht, weet helemaal van niets
In eerste instantie wordt de diagnose MBP vaak ontkend
Later gaat hij vaak actief op zoek naar oplossingen
De vader kiest er meestal voor de relatie met de partner te behouden, net als een behoud van de gezinsstructuur.
3) Psychiatrisch onderzoek van de dader
MBP is een aandoening die recidiveert en niet noodzakelijkerwijs eindigt als de dader geconfronteerd wordt.
Om de veiligheid van het kind te garanderen, zal de dader onderzocht worden door een psychiater.
Wat wordt geëvalueerd?
de mentale toestand
persoonlijkheid
motieven
het vermogen om te veranderen m.b.v. therapie
Aan de hand hiervan wordt beslist of het kind al dan niet gescheiden moet worden van de dader.
Als de dader de diagnose erkent en als ze bereid is om therapie te volgen is er een goede prognose.
Psychiatrische stoornissen:
Vaak een psychiatrische voorgeschiedenis
persoonlijkheidsstoornissen (vb. Borderline), depressie, emotionele stoornissen, drugsverslaving...
Soms heeft dader zelf het Münchausen Syndroom
Jeugd:
Traumatische jeugd
vb. ernstige emotionele verwaarlozing, lichamelijk geweld, seksueel misbruik of een vroege dood van ouder(s)
Een positieve ervaring met de gezondheidszorg
--> reden om de oplossing van problemen opnieuw binnen de gezondheidszorg te zoeken.
Zelf een uitgebreide medische voorgeschiedenis, en heeft ook vaak het Münchausen Syndroom.
Zelf onveilig gehecht met haar moeder --> grote invloed op hoe ze haar eigen kind gaat behandelen.
Observatie moeder-kind interactie:
De dader gedraagt zich als een voorbeeldige ouder met een schijnbaar warme, koesterende, liefhebbende en verzorgende relatie
met het kind. Het lijkt een goede ouder, terwijl ze tegelijkertijd manipulatief is en ernstige schade toebrengt aan het kind.
Motieven:
Het motief van de dader is niet relevant voor het stellen van de diagnose van MBP, maar het is wel van belang om de prognose,
de welwillendheid van de dader om vrijwillig therapie te volgen, en het effect van behandeling van de dader te kunnen inschatten.
Het motief is ook bepalend voor de behandeling.
De moeder is zich wel bewust van haar gedrag t.o.v. haar kind, maar ze is zich niet bewust van de motieven voor dit gedrag.
Het kind is voor de moeder slechts een verlengstuk van zichzelf en het veroorzaken van symptomen bij het kind wordt door
dezelfde motieven ingegeven als het induceren van symptomen bij haarzelf.
Mogelijke onderliggende motieven:
de wens om de artsen te slim af te zijn
het verwerven van privileges bij behandelingen
het verwerven van financieel voordeel
het vermijden van zelfdestructieve gevoelens en handelingen
hunkeren naar het krijgen van medische aandacht via haar zieke kind
relatieproblemen omzeilen door alle aandacht op het kind te centreren...
Uiteindelijk komt het voor de dader steeds neer op ‘winst door de ziekte van het kind’.
Multidisciplinair overleg
Vooraleer het kind met ontslag gaat uit het ziekenhuis zal er een multidisciplinair overleg moeten
plaatsvinden met betrokken hulpverleners van binnen en buiten het ziekenhuis.
Het verdere beleid m.b.t. de hulpverlening aan het gezin wordt bepaald.
Dit team kan bestaan uit: kinderarts, psycholoog, psychiater, maatschappelijk werker,
gedragsdeskundige, pedagoog, verpleegkundige van de kinderafdeling/spoed,
de vertrouwensarts en/of de huisarts.
Klik hier om verder te gaan naar de behandeling op lange termijn.